Κωνσταντινούπολη: «η χώρα των τυφλών»
Του Ηλία Παπαγεωργίου
Όπως είναι γνωστό, Κωνσταντινούπολη ονομάζεται η πόλη που αρχικά ονομαζόταν Βυζάντιο. Το Βυζάντιο, με τη σειρά του, είναι η αρχαία ελληνική πόλη, οικιστής της οποίας ήταν ο Βύζας από τα Μέγαρα. Ο Βύζας, προτού αρχίσει την έρευνα για την ίδρυση της αποικίας του, επισκέφτηκε το μαντείο των Δελφών, για να ζητήσει τον αναγκαίο χρησμό για τον καταλληλότερο τόπο αποικισμού. Το μαντείο, κατά τη συνήθειά του, του έδωσε σκοτεινό χρησμό υποδεικνύοντας στο Βύζαντα να χτίσει τη νέα πόλη στη «χώρα των τυφλών».
Ο Βύζας μετά από πολλές περιπλανήσεις βρέθηκε στις ακτές του Βοσπόρου και κάθισε σε ένα ύψωμα, για να ξεκουραστεί και να σκεφτεί περαιτέρω. Ξαφνικά, είδε στην απέναντι, την ευρωπαϊκή ακτή, μια καταπληκτική τοποθεσία τη σημερινή Κωνσταντινούπολη, και σκέφτηκε: «Μα, τυφλοί είναι οι άνθρωποι και δε χτίζουν πόλη σε αυτόν τον καταπληκτικό τόπο;». Τότε ήρθε στο νου του ο χρησμός του μαντείου για τη «χώρα των τυφλών» και, έτσι αποφάσισε να αποικίσει το Βυζάντιο. Αυτά κατά τη μυθολογία.
Ο σημερινός επισκέπτης, έστω και αν αγνοεί το μύθο, θαυμάζει τη φυσική τοποθεσία της Πόλης που διαιρείται σε δύο μέρη, την ασιατική και την ευρωπαϊκή Κωνσταντινούπολη, και η οποία βρέχεται από τρεις θάλασσες: τον Κεράτιο κόλπο, τη θάλασσα του Μαρμαρά και τον Εύξεινο πόντο. Έστω και αν είναι χτισμένη σε εφτά λόφους, ανάμεσά τους και γύρω τους απλώνονται τεράστιες κοιλάδες και πεδιάδες κατάφυτες από κάθε είδους φυτά, χάρη στο εύφορο έδαφος, την υγρασία και τα πολλά νερά με τα οποία οι φυσικές και υπερφυσικές δυνάμεις την ευνόησαν. Ο καθένας θα ήθελε να ζει σε ένα τέτοιο φυσικό περιβάλλον! Ο γεφυρωμένος Κεράτιος κόλπος και ο Βόσπορος που ενώνει την Ασία με την Ευρώπη με δύο γέφυρες πάνω των 1000 μέτρων η καθεμιά ενώνουν τα δύο μέρη της Κωνσταντινούπολης σε μια έκταση 180 χιλιομέτρων! Μια πόλη 17 περίπου εκατομμυρίων ανθρώπων, με πολλές εθνικές μειονότητες και με άπειρες γλωσσικές διαλέκτους και θρησκευτικά δόγματα. Αποτελεί, πραγματικά το σταυροδρόμι των πολιτισμών Ανατολής και Δύσης.
Ο επισκέπτης μένει έκθαμβος μπροστά στο μεγαλείο των μεγαλοπρεπών τζαμιών και των ναών ποικίλων θρησκευτικών δογμάτων, τα ονόματα των οποίων δεν είναι σκόπιμο να αναφέρουμε, αφού δε «λένε» τίποτε σε όσους δεν τα είδαν ούτε προσφέρουμε κάτι περισσότερο σε αυτούς που τα είδαν. Εκείνο, βέβαια, που δεν μπορεί να περιγραφεί είναι το μεγαλείο του ναού της του Θεού Σοφίας! Το αντιλαμβάνεται μόνο όποιος έχει την τύχη να τον επισκεφτεί. Όλα μαζί τα υπόλοιπα αρχιτεκτονικά ιδρύματα δεν είναι ικανά να συγκριθούν μαζί του ούτε στο μέγεθος ούτε στην αρχιτεκτονική ούτε στην τέχνη ούτε στους συμβολισμούς. Δικαίως ο Ιουστινιανός αναφώνησε, όταν τον είδε ολοκληρωμένο, «Νενίκηκά σε, Σολομών»! Υστερεί, ωστόσο, σε υλικό πλούτο, σαν αυτόν που συναντά ο επισκέπτης στον Ντολμά Μπαχτσέ, στο Τοπ Καπί, στο Μπλε Τζαμί και σε πλήθος άλλων τζαμιών. Στο σημείο αυτό, ακριβώς, βρίσκεται η διαφορά των πολιτισμών ως προς την Τέχνη: το χοντροκομμένο και το λεπτό, το πλούσιο και το λιτό, η χοντροκοπιά και η ευγένεια… Από αυτήν την άποψη, ως Έλληνας νιώθεις πως υπερτερείς, παρόλο που οι ελληνικές συνοικίες της Πόλης σε θλίβουν.
Υπάρχουν, ωστόσο, πολλές άλλες πτυχές που αισθάνεσαι ότι παραμένεις παθητικός θεατής των εξελίξεων σε παγκόσμια κλίμακα, όταν διαπιστώνεις ότι οι περισσότεροι αρχαιολογικοί μας θησαυροί μένουν τουριστικά ανεκμετάλλευτοι, όταν βλέπεις τους συμπολίτες σου να αδιαφορούν για την τήρηση των νόμων, όταν δεν έχεις εθνικά οράματα, όταν σεμνύνεσαι για τον αρχαίο σου πολιτισμό αλλά δεν κάνεις τίποτε να τον εκσυγχρονίσεις και να τον εκμεταλλευτείς, όταν φοβάσαι να κυκλοφορήσεις στη γειτονιά σου, όταν θεωρείς όλους τους άλλους υπεύθυνους για ό,τι καλό ή κακό συμβαίνει γύρω σου, ενώ εσύ παραμένεις παθητικός θεατής και –ουαί- αυστηρός κριτής. Σωστά έγραφε ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος: «Ο Παρθενώνας ρίχνει μακριά τη σκιά του», εννοώντας ότι μείναμε κολλημένοι στους «αρχαίους ημών προγόνους».
Οι χελώνες φαίνεται πως ξεπερνούν τους λαγούς! Μπορεί στην Τουρκία να υπάρχει βαθύ χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και φτωχούς, μπορεί το μορφωτικό επίπεδο να είναι πολύ χαμηλό, όμως υπάρχει εθνικό σχέδιο ανάπτυξης (π.χ. στα επόμενα χρόνια στοχεύει να γίνει η πρώτη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο), επικρατεί απόλυτη ασφάλεια και πειθαρχία (π.χ. παντού απαγορεύεται το κάπνισμα και τηρείται απόλυτα), εκτελούνται γιγαντιαία δημόσια έργα, αξιοποιείται ο φυσικός και παραδοσιακός πλούτος, με αποτέλεσμα να δέχονται εκατομμύρια τουριστών σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μόνο ο Δήμος της Κωνσταντινούπολης –κατά τις πληροφορίες μας- έχει ετήσια έσοδα της τάξης των 14 δισεκατομμυρίων ευρώ! Το τετραήμερο 24-28 Οκτωβρίου πληροφορηθήκαμε ότι υπήρχαν στην Πόλη 170 ελληνικά πούλμαν!
Με αυτήν τη σύντομη αναφορά δεν κάνω διαφήμιση. Απλώς, εκφράζω σκέψεις, συναισθήματα και πληροφορίες από την τύχη που είχα να επισκεφτώ τη Βασιλεύουσα, συμμετέχοντας στην εκδρομή που οργάνωσε ο Ροταριανός Όμιλος Καλλονής, τον οποίο και ευχαριστώ.